Kalkulẹ́tọ̀ Àwọn Ìṣirò
Ṣe ìṣirò àwọn ìṣirò àpèjúwe tó péye pẹ̀lú ìṣirò àpapọ̀, àárín, ipò, ìyípadà tó wọ́pọ̀, àti àwọn ìwọ̀n tó nílọsíwájú
Bí A Ṣe Lè Lo Kalkulẹ́tọ̀ Àwọn Ìṣirò
- Yan bóyá dátà rẹ dúró fún àpẹẹrẹ kan tàbí gbogbo olùgbé
- Fi dátà onínọ́mbà rẹ sílẹ̀ tí a fi àmì ìdánudúró, ààyè, tàbí ìparí ìlà yà sọ́tọ̀
- Lo àwọn bọ́tìnnì àpẹẹrẹ láti dán àwọn àkójọpọ̀ dátà àpẹẹrẹ wò (àwọn àmì ìdánwò, ọjọ́ orí, títà)
- Ṣe àyẹ̀wò àwọn ìṣirò ìpìlẹ̀: ìṣirò àpapọ̀, àárín, ìpele, àti ìyípadà tó wọ́pọ̀
- Fẹ àwọn ìṣirò tó nílọsíwájú fún àwọn apá mẹ́rin, ìtẹ̀sí, àti kurtosis
- Wo tábìlì ìgbà mẹ́lòó láti rí àwọn pínpín iye
- Ṣe ìtumọ̀ ìtẹ̀sí àti kurtosis fún ìtúpalẹ̀ ìrísí pínpín
Lóye Àwọn Ìṣirò Àpèjúwe
Àwọn ìṣirò àpèjúwe ṣe àkópọ̀ àti ṣàpèjúwe àwọn àbùdá pàtàkì ti àkójọpọ̀ dátà, ó sì ń pèsè ìjìnlẹ̀ òye sí ìtẹ̀sí àárín, ìyàtọ̀, àti ìrísí pínpín.
Àpapọ̀ (Ìpíndọ́gba)
Àgbékalẹ̀: Σx / n
Àpapọ̀ gbogbo iye tí a pín sí iye àwọn iye. Ìwọ̀n tó wọ́pọ̀ jùlọ fún ìtẹ̀sí àárín.
Lílo: Ó dára jùlọ fún àwọn pínpín tó bámu láìsí àwọn abàmì tó pọ̀ jù.
Àárín
Àgbékalẹ̀: Iye àárín nígbà tí a bá tò wọ́n lẹ́sẹẹsẹ
Iye àárín nígbà tí a bá to dátà lẹ́sẹẹsẹ. Ó pín àkójọpọ̀ dátà sí ìdajì méjì tó dọ́gba.
Lílo: Ó sàn ju ìṣirò àpapọ̀ lọ fún àwọn pínpín tó tẹ̀ tàbí àwọn àkójọpọ̀ dátà pẹ̀lú àwọn abàmì.
Ipò
Àgbékalẹ̀: Iye(àwọn iye) tó sábà máa ń hàn jùlọ
Iye tàbí àwọn iye tó sábà máa ń hàn jùlọ nínú àkójọpọ̀ dátà. Ó lè ní ipò tó ju ọ̀kan lọ.
Lílo: Ó wúlò fún dátà onípìín àti láti mọ àwọn iye tó wọ́pọ̀ jùlọ.
Ìyípadà Tó Wọ́pọ̀
Àgbékalẹ̀: √(Σ(x-μ)²/n)
Ó díwọ̀n bí àwọn ibi dátà ṣe jìnnà sí ìṣirò àpapọ̀. Àwọn iye tó kéré fi hàn pé ìyàtọ̀ kéré.
Lílo: 68% ti dátà wà láàárín 1 SD, 95% láàárín 2 SD ti ìṣirò àpapọ̀ (pínpín déédéé).
Ìyàtọ̀
Àgbékalẹ̀: (Ìyípadà Tó Wọ́pọ̀)²
Ìpíndọ́gba àwọn ìyàtọ̀ oníhámẹ́rin láti inú ìṣirò àpapọ̀. Ẹ̀yọ náà jẹ́ ẹ̀yọ àtìbẹ̀rẹ̀ oníhámẹ́rin.
Lílo: Ó díwọ̀n ìyàtọ̀; àwọn iye tó ga fi hàn pé dátà túbọ̀ fọ́n káàkiri.
Ìpele
Àgbékalẹ̀: Pọ̀ Jùlọ - Kéré Jùlọ
Ìyàtọ̀ láàárín iye tó ga jùlọ àti èyí tó kéré jùlọ nínú àkójọpọ̀ dátà.
Lílo: Ìwọ̀n ìfọ́nká tó rọrùn; ó máa ń yí padà sí àwọn abàmì.
Àwọn Ìṣirò Àpẹẹrẹ vs Olùgbé
Yíyan láàárín àpẹẹrẹ àti olùgbé nípa lórí bí a ṣe ń ṣe ìṣirò ìyàtọ̀ àti ìyípadà tó wọ́pọ̀.
Olùgbé
Ìgbà tó yẹ kó lò: Nígbà tí o bá ní dátà fún gbogbo ẹgbẹ́ tí ò ń kẹ́kọ̀ọ́
Ìyàtọ̀: σ² = Σ(x-μ)²/N
Ìyípadà Tó Wọ́pọ̀: σ = √(Σ(x-μ)²/N)
Àpẹẹrẹ: Gbogbo àwọn akẹ́kọ̀ọ́ nínú kíláàsì kan pàtó, gbogbo àwọn òṣìṣẹ́ nínú ilé-iṣẹ́ kan
A pín sí N (iye àpapọ̀)
Àpẹẹrẹ
Ìgbà tó yẹ kó lò: Nígbà tí o bá ní dátà láti inú apá kan tó dúró fún ẹgbẹ́ tó tóbi jù
Ìyàtọ̀: s² = Σ(x-x̄)²/(n-1)
Ìyípadà Tó Wọ́pọ̀: s = √(Σ(x-x̄)²/(n-1))
Àpẹẹrẹ: Àpẹẹrẹ àìṣètò ti àwọn akẹ́kọ̀ọ́ láti gbogbo ilé-ìwé, àwọn olùdáhùn ìwádìí
A pín sí n-1 (àtúnṣe Bessel) fún ìṣirò tí kò ní ègbè
Àwọn Ìwọ̀n Ìṣirò Tó Nílọsíwájú
Àwọn Apá Mẹ́rin (Q1, Q3)
Àwọn iye tó pín dátà tí a tò lẹ́sẹẹsẹ sí apá mẹ́rin tó dọ́gba. Q1 ni ìpín 25 nínú ọgọ́rùn-ún, Q3 ni ìpín 75 nínú ọgọ́rùn-ún.
Ìtumọ̀: Q1: 25% ti dátà wà lábẹ́ iye yìí. Q3: 75% ti dátà wà lábẹ́ iye yìí.
Àwọn Lílo: Àwọn àpótí àpẹẹrẹ, mímọ àwọn abàmì, lóye pínpín dátà
Ìpele Láàárín Àwọn Apá Mẹ́rin (IQR)
Ìpele láàárín Q3 àti Q1 (IQR = Q3 - Q1). Ó díwọ̀n ìfọ́nká ti 50% àárín dátà.
Ìtumọ̀: Kò fi bẹ́ẹ̀ yí padà sí àwọn abàmì ju ìpele lọ. IQR tó tóbi fi hàn pé ìyàtọ̀ pọ̀ nínú dátà àárín.
Àwọn Lílo: Wíwá àwọn abàmì (àwọn iye tó kọjá 1.5×IQR láti inú àwọn apá mẹ́rin), ìwọ̀n ìfọ́nká tó lágbára
Ìtẹ̀sí
Ó díwọ̀n àìbámu ti pínpín. Ó fi hàn bóyá dátà tẹ̀ sí òsì tàbí ọ̀tún.
Ìtumọ̀: 0 = ìbámu, >0 = ìtẹ̀sí sí ọ̀tún (ìrù gùn sí ọ̀tún), <0 = ìtẹ̀sí sí òsì (ìrù gùn sí òsì)
Àwọn Ìpele: ±0.5 = ó fẹ́rẹ̀ẹ́ jẹ́ ìbámu, ±0.5 sí ±1 = ó tẹ̀ díẹ̀, >±1 = ó tẹ̀ púpọ̀
Kurtosis
Ó díwọ̀n ‘ìrù’ ti pínpín ní ìfiwéra sí pínpín déédéé.
Ìtumọ̀: 0 = déédéé, >0 = ìrù wúwo (leptokurtic), <0 = ìrù fẹ́ẹ́rẹ́ (platykurtic)
Àwọn Lílo: Ìṣàyẹ̀wò ewu, ìṣàkóso dídára, lóye ìrísí pínpín
Àwọn Lílo Ìṣirò Ní Gidi
Ẹ̀kọ́
- Ìtúpalẹ̀ àmì àti àwọn ìlà àmì
- Ìtumọ̀ àwọn àmì ìdánwò tó wà ní ìpele
- Ìṣàyẹ̀wò iṣẹ́ akẹ́kọ̀ọ́
Àpẹẹrẹ: Ṣe ìtúpalẹ̀ àwọn àmì ìdánwò kíláàsì láti mọ̀ bóyá àwọn àmì náà tẹ̀lé pínpín déédéé
Àwọn Ìṣirò Pàtàkì: Àpapọ̀, ìyípadà tó wọ́pọ̀, àwọn ìpín nínú ọgọ́rùn-ún
Ìṣòwò & Owó
- Ìtúpalẹ̀ iṣẹ́ títà
- Ìṣàyẹ̀wò ewu
- Ìṣàkóso dídára
- Ìwádìí ọjà
Àpẹẹrẹ: Ṣe ìtúpalẹ̀ dátà títà oṣooṣù láti mọ àwọn ìtẹ̀sí àti láti gbé àwọn góńgó kalẹ̀
Àwọn Ìṣirò Pàtàkì: Àpapọ̀, ìyàtọ̀, ìtẹ̀sí, ìtúpalẹ̀ ìtẹ̀sí
Ìtọ́jú Sàláfíà
- Ìtúpalẹ̀ dátà aláìsàn
- Àwọn àbájáde ìdánwò ìṣègùn
- Àwọn ìwádìí àjàkálẹ̀-àrùn
- Ìdásílẹ̀ àwọn ìpele ìtọ́kasí
Àpẹẹrẹ: Mímọ àwọn ìpele déédéé fún ìfúnpá tàbí àwọn ìpele kọ̀lẹ́sítẹ́rọ́ọ̀lù
Àwọn Ìṣirò Pàtàkì: Àwọn ìpín nínú ọgọ́rùn-ún, ìyípadà tó wọ́pọ̀, olùgbé vs àpẹẹrẹ
Ìtúpalẹ̀ Eré Ìdárayá
- Ìṣàyẹ̀wò iṣẹ́ eléré ìdárayá
- Àwọn ìṣirò ẹgbẹ́
- Ìṣípayá àbájáde eré
- Ìsọdipúpọ̀ ọ̀rọ̀
Àpẹẹrẹ: Ṣe ìtúpalẹ̀ ìpín nínú ọgọ́rùn-ún ìbọn eléré bọ́ọ̀lù ináwó ní àwọn àkókò ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀
Àwọn Ìṣirò Pàtàkì: Àpapọ̀, ìbámu (ìyípadà tó wọ́pọ̀), àwọn ìtẹ̀sí iṣẹ́
Ìṣelọ́pọ̀
- Ìṣàkóso dídára
- Ìlọsíwájú ìlànà
- Ìtúpalẹ̀ àbùkù
- Àwọn ọ̀nà Six Sigma
Àpẹẹrẹ: Pípa àwọn ìwọ̀n ọjà mọ́ láti dúró lórí àwọn ìpele dídára
Àwọn Ìṣirò Pàtàkì: Àwọn ààlà ìṣàkóso, ìyàtọ̀, agbára ìlànà
Ìwádìí & Sáyẹ́ǹsì
- Ìtúpalẹ̀ dátà ìdánwò
- Ìmúrasílẹ̀ fún ìdánwò àbá
- Àkópọ̀ dátà
- Ìròyìn fún ìtẹ̀jáde
Àpẹẹrẹ: Ṣe àkópọ̀ àwọn àbájáde ìdánwò ṣáájú ìdánwò ìṣirò
Àwọn Ìṣirò Pàtàkì: Àwọn ìṣirò àpèjúwe tó péye, ìṣàyẹ̀wò pínpín
Àwọn Àṣìṣe Ìṣirò Tó Wọ́pọ̀ Láti Yẹra Fún
ÀṢÌṢE: Lílo ìṣirò àpapọ̀ pẹ̀lú dátà tó tẹ̀ púpọ̀
Ìṣòro: Àwọn abàmì àti àwọn iye tó pọ̀ jù máa ń nípa lórí ìṣirò àpapọ̀ púpọ̀
Ojútùú: Lo àárín fún àwọn pínpín tó tẹ̀, tàbí sọ ìṣirò àpapọ̀ àti àárín méjèèjì
Àpẹẹrẹ: Dátà owó-oṣù sábà máa ń tẹ̀ sí ọ̀tún - owó-oṣù àárín sàn ju ìṣirò àpapọ̀ lọ
ÀṢÌṢE: Dídarú àwọn ìṣirò àpẹẹrẹ àti olùgbé pọ̀
Ìṣòro: Lílo àgbékalẹ̀ tí kò tọ̀nà máa ń yọrí sí àwọn ìṣirò tó ní ègbè
Ojútùú: Lo àwọn ìṣirò àpẹẹrẹ (n-1) nígbà tí dátà bá dúró fún àpẹẹrẹ láti inú olùgbé tó tóbi jù
Àpẹẹrẹ: Dátà ìwádìí láti ọ̀dọ̀ àwọn ènìyàn 100 tó dúró fún ìlú tó ní ènìyàn 100,000 nílò àwọn àgbékalẹ̀ àpẹẹrẹ
ÀṢÌṢE: Fífifòye sí ìrísí pínpín dátà
Ìṣòro: Gbígbàgbọ́ pé pínpín déédéé wà nígbà tí kò sí
Ojútùú: Ṣe àyẹ̀wò ìtẹ̀sí àti kurtosis; lo àwọn ìṣirò tó yẹ fún irú pínpín náà
Àpẹẹrẹ: Lílo àwọn òfin ìyípadà tó wọ́pọ̀ fún dátà tí kì í ṣe déédéé máa ń fúnni ní àwọn ìtumọ̀ tó ṣìni lọ́nà
ÀṢÌṢE: Àìṣàyẹ̀wò àwọn abàmì
Ìṣòro: Àwọn abàmì lè nípa lórí ìṣirò àpapọ̀ àti ìyípadà tó wọ́pọ̀ púpọ̀
Ojútùú: Mọ àwọn abàmì nípa lílo àwọn ọ̀nà IQR tàbí àmì-z; ṣe ìwádìí ohun tó fà wọ́n
Àpẹẹrẹ: Àṣìṣe kan nínú fífi dátà sílẹ̀ lè mú kí gbogbo àkójọpọ̀ dátà dà bíi pé ó yàtọ̀ púpọ̀
ÀṢÌṢE: Ṣíṣe ìtumọ̀ àṣejù sí àwọn ìṣirò àpẹẹrẹ kékeré
Ìṣòro: Àwọn àpẹẹrẹ kékeré lè má dúró fún àwọn àbùdá gidi ti olùgbé
Ojútùú: Ṣọ́ra pẹ̀lú àwọn àpẹẹrẹ < 30; ronú nípa àwọn ààyè ìgbẹ́kẹ̀lé
Àpẹẹrẹ: Ìṣirò àpapọ̀ àwọn àmì ìdánwò 5 lè má fi ìgbẹ́kẹ̀lé sọ iṣẹ́ ọjọ́ iwájú
ÀṢÌṢE: Jíjábọ̀ àwọn nọ́mbà onípìín tó pọ̀ jù
Ìṣòro: Ìpéye èké fi hàn pé ìpéye kan wà tí kò sí
Ojútùú: Ṣe é yíká sí àwọn nọ́mbà pàtàkì tó yẹ ní ìbámu pẹ̀lú ìpéye dátà
Àpẹẹrẹ: Má ṣe jábọ̀ ìṣirò àpapọ̀ bíi 85.6847 bí dátà àtìbẹ̀rẹ̀ bá ní àwọn nọ́mbà odidi nìkan
Àwọn Ìbéèrè Tó Wọ́pọ̀ Nípa Kalkulẹ́tọ̀ Ìṣirò
Nígbà wo ló yẹ kí n lo ìṣirò àpẹẹrẹ vs olùgbé?
Lo olùgbé bí dátà rẹ bá ní gbogbo ènìyàn nínú ẹgbẹ́ tí ò ń kẹ́kọ̀ọ́. Lo àpẹẹrẹ bí dátà rẹ bá dúró fún apá kan ti olùgbé tó tóbi jù tí o fẹ́ ṣe ìparí ọ̀rọ̀ nípa rẹ̀.
Kí ló túmọ̀ sí bí dátà mi bá tẹ̀?
Dátà tó tẹ̀ ní ìrù tó gùn jù ní apá kan. Ìtẹ̀sí sí ọ̀tún (rere) túmọ̀ sí pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ iye ló kéré pẹ̀lú àwọn iye tó ga díẹ̀. Ìtẹ̀sí sí òsì (òdì) túmọ̀ sí pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ iye ló ga pẹ̀lú àwọn iye tó kéré díẹ̀.
Báwo ni mo ṣe lè mọ àwọn abàmì nínú dátà mi?
Lo ọ̀nà IQR: àwọn iye tó wà lábẹ́ Q1 - 1.5×IQR tàbí lókè Q3 + 1.5×IQR jẹ́ àwọn abàmì tó lè wà. Tún ṣe àyẹ̀wò àwọn iye tó ju 2-3 ìyípadà tó wọ́pọ̀ lọ kúrò ní ìṣirò àpapọ̀.
Èwo nínú ìwọ̀n ìtẹ̀sí àárín ló yẹ kí n lò?
Lo ìṣirò àpapọ̀ fún dátà tó bámu láìsí àwọn abàmì, lo àárín fún dátà tó tẹ̀ tàbí dátà pẹ̀lú àwọn abàmì, àti ipò fún dátà onípìín tàbí láti wá àwọn iye tó wọ́pọ̀ jùlọ.
Kí ni ìyàtọ̀ láàárín ìyàtọ̀ àti ìyípadà tó wọ́pọ̀?
Ìyípadà tó wọ́pọ̀ ni gbòǹgbò oníhámẹ́rin ti ìyàtọ̀. Ìyàtọ̀ wà nínú àwọn ẹ̀yọ oníhámẹ́rin, nígbà tí ìyípadà tó wọ́pọ̀ wà nínú àwọn ẹ̀yọ kan náà bíi dátà àtìbẹ̀rẹ̀ rẹ, èyí tó mú kí ó rọrùn láti túmọ̀.
Iye ibi dátà mélòó ni mo nílò fún ìṣirò tó gbẹ́kẹ̀lé?
Bó tilẹ̀ jẹ́ pé o lè ṣe ìṣirò ìṣirò pẹ̀lú iye ibi èyíkéyìí, àwọn àpẹẹrẹ 30+ ni a sábà máa ń kà sí èyí tó gbẹ́kẹ̀lé jù. Fún àwọn ìṣirò kan bíi ìṣirò àpapọ̀, àwọn àpẹẹrẹ kékeré pàápàá lè wúlò.
Kí ni àṣìṣe tó wọ́pọ̀ sọ fún mi?
Àṣìṣe tó wọ́pọ̀ díwọ̀n bí ìṣirò àpapọ̀ àpẹẹrẹ rẹ ṣe lè yàtọ̀ sí ìṣirò àpapọ̀ gidi ti olùgbé. Àṣìṣe tó wọ́pọ̀ tó kéré fi hàn pé ìṣirò àpapọ̀ àpẹẹrẹ rẹ lè sún mọ́ ìṣirò àpapọ̀ olùgbé.
Ṣé mo lè fi àwọn ìyípadà tó wọ́pọ̀ wéra láàárín àwọn àkójọpọ̀ dátà ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀?
Bí àwọn àkójọpọ̀ dátà bá ní àwọn ìṣirò àpapọ̀ àti ẹ̀yọ tó jọra nìkan. Fún àwọn ìpele ọ̀tọ̀ọ̀tọ̀, lo olùpèsè ìyàtọ̀ (SD/Àpapọ̀ × 100%) láti fi ìyàtọ̀ ìbátan wéra.
Ìwé Itọ́kasi Irinṣẹ́ Pípé
Gbogbo irinṣẹ́ 71 tí ó wà lórí UNITS